Yeni CEO Makoto Uchida’nın önemli bir görevi var: Renault ile partnerliği onarmak ve Nissan’ın Ariya ile başlayarak yeniden ayakları üzerinde sağlam basmasını sağlamak.
Paddington Basin kanalının kenarında gezinirken Nissan başkanı ve CEO’su Makoto Uchida’nın ilk bakışını yakaladım. Nissan’ın Avrupa tasarım merkezinin dışında bölge şefi Guillaume Carti ile ayakta duruyordu; içten bir şekilde elektronik sigarasını içiyordu. Gri duvarların arasında düşünceliydi. Zorluklara göğüs geriyor gibiydi. İşte bu savaşan şirkette bir liderin önemli bir niteliği. Önceki patronların (Carlos Ghosn ve Hiroto Saikawa) görev süresi bitti. Birçok skandal yaşandı ve zayıf bir yapıyı düzeltmek gerekti. Ghosn’un itibarı 1999’da borçlu Nissan’ı kurtarmasından kazanımlarıyla diktatör ilan
edilmesine kadar inişli çıkışlı bir süreç yaşadı. Eski CEO ve başkan, Japon adaletinden kaçarken suçlamalar onu itibarsızlaştırdı ve Nissan ile partnerlik yapan Renault arasındaki ilişkiye inancın zayıflamasına yol açtı. 2019 Aralık ayında Makoto Uchida bu savaş alanına girdi. Öncesinde Wuhan’da Nissan’ın Çin operasyonlarını yönetiyordu. Aynı ay Covid-19 ortaya çıktı ve virüs, Uchida’yı Çin’den Japonya’ya, ardından dünyanın her yerinde onu izledi. Ekonomileri ve fabrikaları sıkıntıya soktu. 20 yıldır Nissan’ın en büyük kaybı yaşamasına yol açtı ve bir tedarik krizini tetikledi. 2019’da döndüğümüzde, bu işi alması ne kadar korkutucuydu? Uchida hemen yanıtlıyor: “Kolay değildi; hiç kolay değildi. Normalde ilk üç ay balayı dönemidir ve medya size sıcak bakar. Fakat benim durumumda öyle değildi!” 55 yaşındaki adam gülüyor ve devam ediyor: “CEO olduğumda benimle birlikte Ashwani [Gupta, o zamanki şef operasyon sorumlusu] ve Seki-san [yardımcı şef operasyon sorumlusu] başladı. Ama Seki-san o ay ayrıldı ve Carlos Ghosn kaçtı. Yani çok ama
çok zordu.” İşler kötüye gidiyordu. İki ay sonra yapılan genel hissedarlar toplantısında Uchida bir paratonerdi ve iki saat boyunca yatırımcılar Nissan’ın ciddi düşüş yaşayan hisse senedi fiyatlarından yakındılar. Uchida, “Finansal durumdan, kurumsal sorunlardan, eski başkandan ve bunun gibi durumlardan dolayı memnun değillerdi” diyor. “Sonuç olarak şunu söylemek zorundaydım: Şirket daha iyiye gitmezse lütfen beni kovun. Bu iç güdüsel olarak ağzımdan çıkmıştı ama
Nissan’ın daha iyi performans ortaya koyabileceğini biliyordum.” Nissan Avrupa Tasarım Ofisi’nde başkan yardımcısı Matthew Weaver’ın ofisinde oturuyoruz. CEO’nun arkasında stüdyo yoğun biçimde çalışıyor. Freze makinaları ve döner
plakalar durmadan işliyor. Tasarımcılar bilgisayar dizilerinin önünde yeni nesil Nissan’a güç verecek araçları tasarlıyorlar. Uchida’nın şirket lideri olarak ilk yolculuğu İngiltere’ye olmuştu. Tasarım merkezini ziyaret ettikten sonra Cranfield yakınlarındaki mühendislik ofisine gitti. Ardından Sunderland’de Nissan fabrikasını ziyaret etti. İç hedeflerinden
biri istediklerini tüm yapıya yaymaktı. Uchida anlatmaya devam ediyor: “CEO olduğumda ilk yapmak zorunda olduğum
şey, şirket içerisindeki güveni yeniden inşa etmekti. İç güven olmadan dışarıya nasıl güven verebilirsiniz ki?” Uchida açık bir şekilde konuşuyor; tasarımcıların ve mühendislerin motive edilerek şirketi dönüştürmesinin ne kadar önemli olduğunun da farkında: “Kişise olarak baktığınızda kapasiteleri çok ama çok yüksek. Bu çok değerli bir şey ve onlar Nissan’ı temsil ediyorlar.”
Onun vizyonu Nissan’ın insanların hayatını kolaylaştıracak yenilikler getirmesi. Elektriklendirilmiş otomobiller emisyonu azaltıyor; otonom özellikler herkese ulaştırılmak isteniyor; sıfır kaza hedefi var ve dikkat çekici otomobillerle geniş bir yelpaze hedefleniyor. Uchida, “İşte bu yüzden Ariya gibi araçları elektriklendiriyoruz” diyor. “Spor otomobiller ise GT-R ve Z ile başlıyor. A’dan Z’ye çeşitlilik sağlıyoruz ve alfabemizde Ariya için Z harfi diyebiliriz.” İşte şimdi GT-R’ı tartışmak için kusursuz an gibi görünüyor. Bu aracı mevcut haliyle 14 yıl önce Tokyo’da görmüştüm. Temel olarak hala aynı dört çeker coupe araç. V6 motorundan 600 HP üretiyor ve 319 g/km CO2 emisyonuna sahip. Peki o hayatta kalacak mı; yoksa elektriklenecek mi? Uchida, “Bu zor bir tartışma” diyerek kıkırdıyor. “GT-R’ı nasıl yapabileceğimize bakıyoruz ama
dürüst olmak gerekirse GT-R’ı elektriklenmiş olarak nasıl hayal ediyorsunuz? GT-R’ın gerçekten ama gerçekten hiçbir şeyden ödün vermeyen profesyonel bir spor otomobil olmasını istiyoruz. Ayrıca Z’miz de var. Spor otomobilleri seven benim gibiler için Z oldukça ulaşılabilir. Ama GT-R bir sürüş makinesi ve onu geleceğe taşımak gerçekten zorlu bir iş.”
“ LEAF İLE GURUR DUYUYORUZ . DOĞRU YÖNE GİTTİK AMA İSMİ T
İLE BAŞLAYAN ELEKTRİKLİ ARAÇ ŞİRKETİNE GÖRE BİRAZ GEÇ KALDIK.”
MAKOTO UCHIDA
Burada satır aralarını okuduğunuz zaman GT-R içten yanmalı motorlar yasaklanana ve CO2 emisyon yönetmelikleri sıkılaşana kadar zorlamaya devam edecek. batarya teknolojisi, Nissan’ın bu modelinin sıkı performansını tekrar tekrar ve akıcı şekilde sunabilecek kadar gelişmedi. Elbette niş bir ürünün yeni nesli için daha fazla yatırım da gerekecektir. CEO, Nissan’ın ciddi bir şekilde bataryalı bir coupe yoklaması yapmasına karşın Z’nin neden elektriklenmediğini detaylandırmıyor. Uchida için soru çok daha derindi: Nissan Z modelini yeniden yapacak mıydı? O dönemleri hemen yanıtlıyor: “Şirket içerisinde çok fazla tartışma yaptık. Spor otomobil pazarı dünya çapında ne yazık ki düşüşte. Mevcut iş düzeni açısından aracı manuel şanzımanla sunmak da zor bir konu. Ama Z için bir plan vardı ve Nissan’ın bunu yapması önemliydi.” Ama ne yazık ki Avrupa’ya gelmiyor. Bu bir hayal kırıklığı mı? “Avrupa pazarı spor otomobillerin karlı olduğu bir yer değil. Nissan birçok farklı otomobil getiriyor ama iklim değişikliğini de dikkate almalıyız ve bu önemli bir denge.”
Nissan’ı daha iyi finansal güce kavuşturmak da kritik ve Uchida üç yıllık bir yeniden yapılanma planı açıkladı. Nissan Next isimli plan Mayıs 2020’de ortaya çıktı. Ghosn’un büyüme stratejisi geri çevrildi; bu global pazarda yüzde 8 Pazar payı elde etmekti ama Nissan yüzde 6’yı daha uygun gördü. Daha fazlası aşırı kapasite; çok yoğun yatırım; yaşlanan modellerin satması için büyük indirim demekti. Bu da gelire ve karlara zarar verecekti. Avrupa’da Qashqai ve Juke elektrifikasyona adım atıyor; yine de menzil artırıcılı hibrit Qashqai 2020’de gelecek. Şirketin büyük adımı ise, elektrikli Leaf ile gelebilir miydi? Bu model Nissan’ın yenilikçi tarzının potansiyeli olan bir sembolü. Ama şimdiye kadar neden dışarıda tutuldu? Uchida açıklıyor: “Leaf ile gurur duyuyoruz; şimdiye kadar 500 binden daha fazla ürettik. Doğru yöne gittik ama operasyonel olarak bunu doğru şekilde yapmadık. Leaf’i izleyecek doğru üründen söz ediyorum. Belki de ismi T ile başlayan elektrikli araç şirketine göre biraz geç kaldık ama Leaf uzmanlığını kullanarak Ariya’yı getirdik.” Nissan’ın krizi ve Uchida’nın gelişi, Renault ile yakınlaşma sağladı. Ariya CMF-EV paylaşımlı platformu kullanıyor; şirketin batarya hücreleri ve elektrikli aktarma üniteleri ekonomik ölçek verimliliğini artırmak için standartlaştırıldı. Elbette bu Uchida’yı memnun ediyor; aynı zamanda işbirliği yaptıkları şirketler için de iyi. Uchida, Ghosn’un ardından yıpranan ilişkileri yapılandırmak adına çok sıkı çalıştı: “CEO olduğumda her şirketin önceliği toparlanmaktı. Şirketlerle bir araya gelip doğru yolun ne olacağını konuştuk. Artık sinerjiyi maksimumda kullanarak büyümeye odaklandık.”
“Peki çapraz hisse sahipliği hakkında konuştuk mu? Hayır. Luca ile [de Meo, Renault CEO’su] veya Mitsubishi ile, Bay Senard ile [Renault başkanı] bunu hiç tartışmadık. Tüm düşüncemiz birlikte nasıl daha güçlü olacağımız.” Uchida İngiltere’de yatırımcılarla birlikte bir toplantıdaydı. Nissan İngiltere için önemli bir oyuncu ve 40 yıldan daha uzun
süredir üretim operasyonlarına 5 milyar sterlinden fazla yatırdı. Yine de son birkaç yıldır belirsizlikler vardı: “Brexit gerçekten bizim için çok endişe vericiydi.” Yine de sonuç olarak Nissan EV36Zero adı altında 1 milyar sterlinlik bir işbirliği duyurdu. Bu da fabrika için yeni bir SUV yapmak demekti; bataryalar ise yenilenebilir enerji ile çalışan Envision AESC’nin fabrikasından gelecek. Bu araç Ariya’nın küçüğü olacak ve 2024’te gelecek. Üretimi Qashqai’nin yanında yapılacak.
CEO anlatmaya devam ediyor: “Brexit anlaşması İngiltere’de kalabileceğimiz anlamına geliyor ama Avrupa’da işi büyütmemiz gerekiyordu. Qashqai ve Juke crossover segmentini yaratmıştı ve bunu elektriklendirmek istiyorduk. Ayrıca Sunderland fabrikasının Avrupa’daki sürdürülebilirlik sembolümüz olmasını istiyorduk. Bataraylı elektrikli araç teknolojimizi de geliştirip Avrupa’ya sunmalıydık. Umarım hükümet bizi destekler ve ben de zaten bu dönemde o yüzden buradayım.” Hükümet Nissan’ın yatırımlarına açık bir şekilde değer veriyor. Başbakan Boris Johnson EV36Zero’nun anons edilmesine katılmışmıtı ve Uchida yatırımcılar zirvesinde Kraliçe ile tanışmıştı. Peki baskıyla nasıl başa çıkıyor? “Her sabah
kalkıyorum ve Nissan gibi büyük bir şirketin CEO’su olduğumun ve yapacak çok şeyimin olduğunun farkına varıyorum. Benim için zinde kalmak çok önemli bu sayede kendimi zorlayabiliyorum.” Alfa erkeği Carlos Ghosn’un böyle bir yanıt
verebileceğini hayal etmek zor. Ancak Makoto Uchida Nissan kültürünü en alttan yukarıya değiştirmeye çalışıyor.
Binadan ayrılırken CEO yeniden ayakta duruyordu ve elektronik sigarasından içerek, ciddi bir şekilde sessizce uzaklara bakıyordu.
“ HİSSEDARLAR FİNANSAL DURUMDAN VE ESKİ BAŞKANDAN MEMNUN DEĞİLDİ . SONÇ OLARAK ŞUNU SÖYLEMEK ZORUNDA KALDIM : ” NISSAN DAHA İYİ GİTMEZSE LÜTFEN BENİ KOVUN!”
MAKOTO UCHIDA
UCHIDA’NIN HİKAYESİ
Carlos Ghosn’un tutuklanması
Kasım 2018: Nissan’ın kurumsal uçağı Tokyo’da Carlos Ghosn (fotoğrafta) ile birlikte indi. Başkan ona karşı olan finansal mevzuları yatırımlara açıkladı. Ghosn aylarca gözetim altında tutuldu ve ardından ev hapsine alındı. Ghosn suçlamaları reddetti ama görevinden alındı ardından Lübnan’a kaçtı. Ondan sonra gelen CEO Hiroto Saikawa da baskıyla birlikte istifa etti.
Bu sırada Çin’de…
Bu dönemde Makoto Uchida Nissan’ın Dongfent Motor Co. İle önemli işbirliğini yönetiyordu. Nissan’da 15 yılının yarısını
Renault-Nissan Alliance için satın alma yaparak geçirmişti. Bunun içerisinde 2016’dan beri Mitsubishi de var. Mühendis olmadığını ama Nissan’ı neyin özel yapacağını bildiğini söylüyor.
Uchida zirvedeki işi alıyor
Saikawa Eylül 2019’da işi bıraktı ve Uchida CEO için seçildi. 1 Aralık 2019’da göreve başladı. En iyi aday olarak görülüyordu; aynı zaman İngilizce konuşmasıyla birlikte Alliance için de iyi bir bağlantı demekti. Nissan’ın başarısında liderliğin yüzde 20, çalışanlara güvenmenin yüzde 80 katkı yapacağına inanıyor. İlk hamlesi ne mi oldu? Özel jeti satmak…
